Twee jaar geleden won Geert van Istendael (73) tot zijn grote verbazing nog een debuutprijs, terwijl hij al een heel oeuvre had gepubliceerd. Het lijk in de boomgaard werd in 2017 bekroond met de debuutprijs voor de beste Vlaamse misdaadroman. Het was een speels-ironische thriller waarin de eigenwijze Brusselse commissaris Kluft de moord op een orgelspelende zakenman oplost. 'Voor mijn geliefde Brussel, een afscheidscadeautje', luidde de opdracht in het boek. Zijn nieuwe misdaadroman De danseres en het mes draagt hij op 'aan de stad die ik verlaten heb, maar die ik nog steeds bemin'. Van Istendael verruilde de hoofdstad enkele jaren geleden voor het landelijke Sint-Joris-Weert.

In De danseres en het mes is commissaris Kluft opnieuw van de partij. Hij zou goede vrienden kunnen zijn met inspecteurs Morse of Frost, eveneens brompotten die het oplossen van complexe misdaden aangrijpen om hun leven zin te geven. Er is een verschil, Kluft is al vele jaren gelukkig getrouwd met Jeanine en een avond met haar durft weleens te eindigen op de keukentafel, vanwaar zij hem toeroept: 'Vooruit, Kluftje, je werkdag zit er nog niet op, man. Tijd voor overuren.'

Dansaertstraat-kunst

Het is Jeanine die hem onder zachte dwang meegelokt heeft naar een 'baanbrekende' dansvoorstelling waar de artistieke fine fleur geniet van 'krijgsdansen'. Dan blijkt een danseres tijdens de performance doodgestoken te zijn met een keukenmes. Kluft en enkele van zijn collega's, van wie er velen exotische namen dragen, ontrafelen langzaam het dramatische voorval. Nogal wat heeft te maken met de intieme relaties die sommige dansers onderhielden en die vaak uitmondden in 'postmodern gerampetamp'.

Net als in zijn debuut is het Van Istendael niet in de eerste plaats te doen om een bloedstollend verhaal te schrijven met onverwachte wendingen en een zinderende apotheose. De danseres en het mes is zowel een stijloefening, een vermakelijke persiflage op het misdaadgenre als een eerbetoon aan Brussel. Het verhaal speelt zich af in 2017, een jaar nadat de stad bloedde door de aanslagen.

Van Istendael is goed op dreef wanneer hij beschaafd inhakt op de 'vernieuwende' kunst die vooral door de incrowd van de Dansaertstraat wordt gesmaakt. Er zitten zelfs passages in waarin hij verwijst naar de sjirk, het islamitische concept van het toekennen van goddelijke eigenschappen aan mensen of dingen. In de ogen van strenge islamieten is sjirk afgoderij en dus een onvergeeflijke zonde.

Van Istendael dolt graag met stereotypen en clichés uit de kunst en de misdaadliteratuur, maar heeft ook oog voor de complexe maatschappelijke context van de Belgische hoofdstad.

224 blz., 21,99 € (e-boek 15,99 €).

Verberg tekst

Op een dansevenement in Brussel blijft een danseres voor dood liggen. Ze is met een messteek om het leven gebracht. Met dank aan zijn vrouw is commissaris Kluft – slordig, obees, kettingrokend en totaal niet in dans geïnteresseerd – al op de plaats van de misdaad aanwezig. Samen met zijn vroegere assistent, nu commissaris, Ali Demir en twee vrouwelijke agenten duikt Kluft in het privéleven van het Ethiopische slachtoffer. Wat volgt, is een confrontatie met vele nationaliteiten, talen, overtuigingen en geloven, want de bontgekleurde danswereld blijkt een afspiegeling te zijn van Brussel, dat een jaar na de aanslagen moeizaam zijn wonden likt. Klufts drijfveer is de waarheid, altijd de waarheid. Die vindt hij ook, maar dat die stinkt, verbaast hem nog het minst.

De beeldschone taal van Geert van Istendael is om van te watertanden: puntgaaf, zwierig en bomvol verbeelding. Net als in Van Istendaels misdaaddebuut, Het lijk in de boomgaard (2017), staat de plot niet centraal. Hij gebruikt de moord om een ander verhaal te vertellen, dat van een warm, kwetterend, multicultureel Brussel waarin deze keer fundamentalisme en angst de sluipschutters zijn. De danseres en het mes is meer dan een misdaadroman: het is een superieure zedenschets, een bitterzoete komedie vol troostend gemopper van een schrijver over zijn stad.

 ****

Houtekiet, 224 blz., € 21,99.

Verberg tekst

Tijdens een moderne dansvoorstelling wordt een van de danseressen doodgestoken. Toevallig is commissaris Kluft aanwezig en die begint meteen met een zoektocht naar de dader. Hij doet dat samen met zijn collega Ali en twee vrouwelijke brigadiers. Dit alles speelt zich af tegen het decor van Brussel, de geliefde stad van de auteur. Het is een soepel geschreven boek, waarin kritiek op de moderne kunst en clichés over de multiculturele samenleving (en het wel erg nadrukkelijk wantrouwen van de danswereld tegenover de politie) niet worden geschuwd. Ook de plot is soms wat gezocht en het einde wordt wat afgeraffeld. Maar het is wel onderhoudende lectuur en een aangenaam tussendoortje. geen grootse (misdaad)roman, maar wel aangenaam om te lezen.